Przewodnik dr Mieczysława Orłowicza z 1917 r
Dubiecko, miasteczko nad Sanem, 32 km. na zachód od Przemyśla, liczy 3000 mieszk. w tem 900 Pol, ,100 Rus., 1000 Żyd. Restauracya Jana Kochanowskiego i dwa zajazdy żydowskie.Według dawnej kroniki Dubiecko załozyli Kmitowie w XIV. w., a prawo magdeburskie miało ono dostać od Jagiełły, przyczem miasto przeniesiono z dawnego miejsca, gdzie dziś Ruska Wieś, na dzisiejsze. Piotr Kmita, wojewoda sandomierski, miał też fundować w r. 1508 parafię, przyczem za kościół parafialny służyła kaplica zamkowa. Zamek tutejszy, ogromny, bogaty i obronny, przeszedł po Kmitach w XVI. w, w dom Stadnickich. Za rządów Stadnickiego Stanisława Mateusza, w połowie XVI. w. stało się Dubiecko ogniskiem reformacyi na całą ziemię przemyską. Mimo osobistej interwencyi biskupa Dziaduskiego, wprowadził on tu najpierw polskie nabożeństwa w miejsce łacińskich, a w r. 1554 oddał kościół ewangielickiemu proboszczowi, Wojciechowi z Iłży, który rządy swe zaczął od tego, że osobiście "rozbił siekierą cyboryum, powyrzucał Eucharystye, chorągwie, obrazy świętych i M. B.Niedługo jednak, ze zmianą przekonań religijnych właściciela ustąpić musiał miejsce głośnemu kalwińskiemu kaznodziei, Franciszkowi Stankarowi. Za niego założono w Dubiecku szkołę kalwińską, cieszącą się ogromną popularnością wśród szlachty przemyskiej, która odebrała wielu uczniów przemyskiej szkole kapitulnej. W zamku dubieckim przyszedł wówczas w r. 1551 na świat, jako jeden z ośmiorga dzieci Stan. Mat. Stadnickiego, Stanisław, zwany później Dyabłem Łańcuckim. Objąwszy Dubiecko po ojcu, zaczął stąd w latach 1573—6 swe pierwsze najazdy i awantury najazdem na Przeworsk dla uwolnienia jednego ze swych hajduków, przyczem rozbił bramę miejską i więzienie w ratuszu. Po przeniesieniu się jego do Łańcuta przeszło Dubiecko na jego brata Andrzeja, a ten w r. 1586 oddał znowu kościół katolikom. W r. 1588 nabył Dubiecko Stanisław Krasicki, ochmistrz Anny Jagiellonki i kasztelan przemyski, po którym przeszło na Jerzego Krasickiego, starostę doliniańskiego, znanego dziwaka i okrutnika, różnego charakterem zupełnie od swego brata Marcina z Krasiczyna. W lochach tutejszego zamku więził on mnóstwo ludzi, którzy mu się z jakiegokolwiek względu nie podobali; tak np. porwał w r. 1603 z Przemyśla dla zyskania okupu mieszczanina gdańskiego Szulemberga. On to w r. 1621 wywołał w katedrze przemyskiej awanturę, która spowodowała interdykt, a w r. 1626 z nienawiści do katolików, kazał zburzyć
kościół zamkowy pod pretekstem, że utrudnia obronę zamku i zasłania widok. Dbał jednako zamek, przy którego ozdobieniu zatrudniał rzeźbiarza Jana z Krasiczyna; za jego czasów witraże zamku miały mieć 10.300 szybek. Kościół parafialny przeniesiono do kościółka św. Krzyża na przedmieściu, w którego miejscu został zbudowany obecny kościół w połowie XVIII, w. pośw;. 1753. Jego fundacye przypisują kroniki Annie ze Starzechowskich Krasickiej, żonie Jana, kasztelana chełmskiego, której portret wisi w kościele. Jeden z ornatów, bardzo bogaty, jest darem biskupa Krasickiego. Dubiecko w ręku Krasickich pozostawało przez dwa wieki; w r. 1735 w zamku tutejszym urodził się Ignacy Krasicki, późniejszy prymas i poeta. W archiwum pałacowem wiele jego rękopisów, oraz portret pendzla Miersa. Zamek popadł w XVIII. w. w ruinę, z której do dziś zachowały się tylko nieznaczne resztki na zachód od miasta. Pod zamkiem pozostały długie lochy, dziś w części zasypane. W rynku zostały się jeszcze stare domy z podcieniami. Nad brzegiem Sanu pałac zdemolowany przez Rosyan i duży park pałacowy; w nim lipa, pod którą miał pisywać Ignacy Krasicki. Obecnie należy Dubiecko do hr Konarskich.Dawniej były w Dubiecku na przedmieściach jeszcze kościółki św. Ducha i św. Anny. W miejscu jednego z nich, u wjazdu do miasta od strony Przemyśla, stoi wśród drzew obelisk pamiątkowy, głoszący, że kościół rozebrano dla zrobienia miejsca pod budówę goscińca.
Okolica górzysta i lesista. Samo miasteczko leży na poziomie 240 m. n. m. okoliczne szczyty przenoszą 400 m., a najwyższe wzniesienie aa prawym brzegu Sanu za Polehową ma 453 m.
Na przedmieściu Ruska Wieś (2km.) cerkiew murowana z r. 1904.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz